Το ανθρωπογενές περιβάλλον της Ηπείρου είναι εξαιρετικής ποιότητας. Εκτός από το μεγάλο αριθμό μνημείων όλων των ιστορικών περιόδων, υπάρχουν πολλοί χαρακτηρισμένοι παραδοσιακοί οικισμοί με μεγαλύτερη συγκέντρωση στον ορεινό χώρο του Νομού Ιωαννίνων.
Στις αρχές του 17ου αιώνα εμφανίζονται οι περισσότερο συγκροτημένοι οικισμοί σε ορεινές περιοχές.
Οι ορεινοί οικισμοί διακρίνονται για την αρχιτεκτονική της πέτρας. Οι Ηπειρώτες κτιστάδες έχτισαν όχι μόνο τα θαυμάσια παραδοσιακά οικοδομήματα ηπειρωτικής αρχιτεκτονικής, αλλά επεκτάθηκαν σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό, έχοντας την ικανότητα να αφομοιώνουν τις τοπικές μορφές.
Στις αρχές του 17ου αιώνα εμφανίζονται οι περισσότερο συγκροτημένοι οικισμοί σε ορεινές περιοχές.
Οι ορεινοί οικισμοί διακρίνονται για την αρχιτεκτονική της πέτρας. Οι Ηπειρώτες κτιστάδες έχτισαν όχι μόνο τα θαυμάσια παραδοσιακά οικοδομήματα ηπειρωτικής αρχιτεκτονικής, αλλά επεκτάθηκαν σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό, έχοντας την ικανότητα να αφομοιώνουν τις τοπικές μορφές.
 |
 |
Οι παράλιοι παραδοσιακοί οικισμοί είναι επηρεασμένοι από την Επτανησιακή αρχιτεκτονική, χωρίς να χάνουν τις αρετές της Ηπειρωτικής αρχιτεκτονικής (Πάργα, Πρέβεζα).
 |
 |
Τα Ιωάννινα, η Πρέβεζα και η Κόνιτσα διαθέτουν χαρακτηρισμένα Ιστορικά Κέντρα.
 |
 |
Τα Ιωάννινα, είναι η μοναδική πόλη της Ηπείρου όπου διατηρείται σε καλή κατάσταση και κατοικείται ο εντός του κάστρου οικισμός.Το Ιστορικό Κέντρο της Πρέβεζας καταλαμβάνει την έκταση μεταξύ του λιμανιού και της περιμετρικής τάφρου, περιλαμβάνοντας και δύο φρούρια.
Στην Κόνιτσα, το θεσμοθετημένο Ιστορικό Κέντρο καταλαμβάνει το εμπορικό κέντρο. Εν γένει τα κτίρια είναι μικρά, σε αντίθεση με τα διάσπαρτα αρχοντικά της επάνω πόλης που είναι ογκώδη και φρουριακού χαρακτήρα.
 |
 |
Παρατίθεται πίνακας με τους χαρακτηρισμένους παραδοσιακούς οικισμούς και τα Ιστορικά Κέντρα της Ηπείρου, αντίστοιχος χάρτης, καθώς και το θεσμικό πλαίσιο προστασίας που τους διέπει.
- Πίνακας παραδοσιακών οικισμών Περιφέρειας Ηπείρου [pdf, 2.5Mb]
- Χάρτης παραδοσιακών οικισμών Περιφέρειας Ηπείρου [jpg, 5.6Mb]
- Θεσμικό πλαίσιο [zip, 2.5Mb]
