Η Περιφέρεια Ηπείρου καταλαμβάνει το βορειοδυτικό τμήμα της χώρας. Δυτικά βρέχεται από το Ιόνιο πέλαγος, ενώ ανατολικά συνορεύει με την Μακεδονία και τη Θεσσαλία. Νότια εκτείνεται μέχρι τον Αμβρακικό κόλπο και το Νομό Αιτωλοακαρνανίας, ενώ βόρεια συνορεύει με την Αλβανία.
Η Περιφέρεια Ηπείρου αποτελείται από τους Νομούς:
Η Περιφέρεια Ηπείρου αποτελείται από τους Νομούς:
- Νομός Άρτας με έδρα την Άρτα,
- Νομός Θεσπρωτίας με έδρα την Ηγουμενίτσα,
- Νομός Ιωαννίνων με έδρα τα Ιωάννινα,
- Νομός Πρεβέζας με έδρα την Πρέβεζα
Έχει συνολική έκταση 9,203Km², καλύπτοντας το 6,7% της συνολικής έκτασης της χώρας.
Η γεωμορφολογία της χαρακτηρίζεται από το ορεινό ανάγλυφο και την αφθονία των επιφανειακών υδάτων. Αποτέλεσμα είναι το πλούσιο φυσικό περιβάλλον, με άφθονα δάση, μοναδική χλωρίδα και πανίδα και σπάνια φυσική ομορφιά.
Διαθέτει εθνικούς δρυμούς και υδροβιότοπους ενώ το υπέδαφος είναι πλούσιο σε μη μεταλλικά ορυκτά.΄Εχει εκτεταμένα παράλια και στους τρεις νομούς που βρέχονται από τη θάλασσα του Ιονίου Πελάγους και του Αμβρακικού κόλπου.
Η Περιφέρεια έχει μεγάλο ποσοστό ορεινών εκτάσεων που καλύπτουν το 77% της συνολικής έκτασής της. Από το σύνολο των δήμων και κοινοτήτων (566) που υπάρχουν στην Περιφέρεια Ηπείρου, το 66,6% ανήκει σε ορεινές περιοχές (377), ενώ το 33,4% του πληθυσμού κατοικεί σε ορεινές περιοχές.
Υπάρχουν τέσσερις βασικές ζώνες στην Περιφέρεια:
α) η παράκτια ζώνη των νομών Πρεβέζης και Θεσπρωτίας, η οποία χαρακτηρίζεται από την τουριστική ανάπτυξη, τις θαλάσσιες μεταφορές και τη αλιεία, και συγκεντρώνει σημαντικές αναπτυξιακές δυνατότητες,
β) η ζώνη των ορεινών όγκων που εκτείνεται κατά μήκος του ανατολικού ορίου της Περιφέρειας στους νομούς Ιωαννίνων (Ζαγόρι, Μέτσοβο, Κόνιτσα, βόρεια Τζουμέρκα) και Άρτης (κεντρικά και νότια Τζουμέρκα) και παρουσιάζει δυνατότητες τουριστικής ανάπτυξης, βάσει των συγκριτικών πλεονεκτημάτων που διαθέτει (παραδοσιακοί οικισμοί, ιστορική – πολιτιστική κληρονομιά, περιοχές φυσικού κάλλους),
γ) η ζώνη γεωργικής γης με δυνατότητα υψηλής απόδοσης, η οποία περιλαμβάνει το νοτιοδυτικό τμήμα της Περιφέρειας (τμήματα των νομών Πρέβεζας και Άρτας) και στην οποία συγκεντρώνεται το μεγαλύτερο μέρος των αρδευτικών έργων και
δ) η ευρύτερη ζώνη των ορεινών και ημιορεινών περιοχών. Η τελευταία αυτή ζώνη, που είναι και η πλέον εκτεταμένη, παρουσιάζει περιορισμένες αναπτυξιακές δυνατότητες, λόγω της ορεινότητας του εδάφους και της γεωγραφικής απομόνωσης. Οι μόνες πεδινές εκτάσεις είναι των νομών Άρτης και Πρεβέζης, καθώς και οι κοιλάδες των ποταμών Αχέροντα και Θύαμη. Οι κυριότεροι ποταμοί είναι ο Αώος, ο Θύαμις, ο Αχέροντας, ο Λούρος και ο Άραχθος, και σημαντικότερη λίμνη αυτή των Ιωαννίνων.
Η Ήπειρος διαθέτει πολλά μνημεία όλων των ιστορικών περιόδων (αρχαίο θέατρο Δωδώνης, αρχαία Νικόπολις, βυζαντινές εκκλησίες και μοναστήρια, παραδοσιακοί οικισμοί, πέτρινα γεφύρια κ.α).
Ο τομέας της υγείας και της παιδείας αποτελούν δύο από τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα (Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο, 5 Γενικά Νοσοκομεία, Κέντρα υγείας, Πανεπιστήμιο, 4 ΤΕΙ).
Στην Περιφέρεια υπάρχει σημαντικός αριθμός ευαίσθητων ή/ και προστατευόμενων περιοχών, στις οποίες περιλαμβάνονται δύο εθνικοί δρυμοί, μια περιοχή RAMSAR, είκοσι δύο περιοχές υποψήφιες για ένταξη στο υπό κατάρτιση Πανευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών NATURA 2000, ένα μνημείο φύσης, δύο προστατευόμενα τοπία (αισθητικά δάση) και 30 περιοχές CORINE.
Δημογραφικά στοιχεία
Ο πληθυσμός της Περιφέρειας Ηπείρου ανέρχεται σε 336.392 κατοίκους και αντιστοιχεί στο 3,54% του συνολικού πληθυσμού της χώρας.
Πληθυσμός: 336.392
Αριθμός Δήμων: 57
Αριθμός Κοινοτήτων: 19
Η Περιφέρεια Ηπείρου είναι από τις πλέον αραιοκατοικημένες, με πυκνότητα πληθυσμού 40,5 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, έναντι 79,7 της χώρας. Ο αστικός πληθυσμός ανέρχεται σε 31% του συνολικού (1991) και παρουσιάζει αυξητικές τάσεις. Ο αγροτικός πληθυσμός είναι μειούμενος σε σχέση με το 1981 και ανέρχεται σε 59% του συνολικού, ενώ ο ημιαστικός πληθυσμός παρουσιάζει μικρή άνοδο και ανέρχεται σε 10%.
Στατιστικά στοιχεία
Η Περιφέρεια Ηπείρου συγκεντρώνει ποσοστό 3,2% του πληθυσμού και παράγει 2,7% του ακ. εγχώριου προϊόντος της χώρας. Μεταξύ των απογραφών 1991 και 2001 ο πληθυσμός της αυξήθηκε 3,7%, αύξηση χαμηλότερη από του συνόλου της χώρας (6,6%). Στην Περιφέρεια παράγεται το 4,5% της αγροτικής παραγωγής της χώρας, 1,3% της % της μεταποιητικής παραγωγής και 2,6% των υπηρεσιών. Με κατά κεφαλή προϊόν 3,4 εκατ. δρχ. το 2001, προτελευταία στην κατάταξη των περιφερειών με 84% του μέσου όρου της Ελλάδας, η σχετική της θέση ως προς το μέσο της χώρας σε διάστημα μιας 10ετίας βελτιώθηκε (79% το 1991).
Με το κατά κεφαλή προϊόν της Ελλάδας να αντιστοιχεί στο 67% του μέσου της ΕΕ το 1999, κατατάσσεται μαζί με τη Δυτική Ελλάδα, την Πελοπόννησο, τις Πορτογαλικές Αζόρες, τις υπερπόντιες περιοχές της Γαλλίας και την Ισπανική Εξτρεμαδούρα, στις φτωχότερες περιφέρειες της ΕΕ, με προϊόν ανά κάτοικο ίσο με 56% του μέσου της ΕΕ.
Η ανεργία στην Περιφέρεια μειώθηκε κατά 3 μονάδες το 2ο 3μηνο του 2000 (σε σχέση με 1999) στο 10,6% του εργατικού δυναμικού, με 11,1% για το σύνολο της Ελλάδας. Σύμφωνα με την Eurostat το εργατικό δυναμικό της περιφέρειας προβλέπεται να αυξηθεί κατά 8,6% την περίοδο 2000-2010, αύξηση σχεδόν διπλάσια από την προβλεπόμενη για την Ελλάδα ως σύνολο (4,3%). Οι εγγραφές καινούργιων επιβατικών Ι.Χ. στην περιφέρεια το 2000 αντιστοιχούσαν σε 2,5% των συνολικών.
Στην 5ετία 1995-1999 δόθηκαν 98 άδειες λειτουργίας νέων βιομηχανιών, μόνο 2,4% του συνόλου Ελλάδας. Στις επιχειρήσεις που έχουν την έδρα τους στην περιοχή αναλογεί μόνο το 0,9% του κύκλου εργασιών των μεταποιητικών και κατασκευαστικών μονάδων της χώρας και 3% των εμπορικών. Της αναλογεί 3% των καλλιεργούμενων εκτάσεων στη χώρα (στοιχεία 2000), 20% της συνολικής παραγωγής εσπεριδοειδών και 16% της παραγωγής τυριού (2η παραγωγός Περιφέρεια της χώρας και στα δύο προιόντα) και 11% της παραγωγής κρέατος (3η στη χώρα).
- Μόνιμος πληθυσμός κατά φύλο και ομάδες ηλικιών (δεδομένα της ΕΣΥΕ - http://www.statistics.gr)
Παραγωγή (τομείς – προϊόντα)
Η αγροτική οικονομία της Περιφέρειας εξειδικεύεται στην κτηνοτροφία, όπου η αιγοπροβατοτροφία κατέχουν εξέχουσα θέση στο σύνολο της εγχώριας παραγωγής και αποτελούν τη βάση σημαντικής μερίδας του δευτερογενούς τομέα (κλάδος τροφίμων). Επίσης, άλλες σημαντικές δραστηριότητες είναι τα εσπεριδοειδή και τα κτηνοτροφικά φυτά.
Στον τομέα της μεταποίησης, οι κλάδοι με τη μεγαλύτερη συμμετοχή είναι αυτοί των τροφίμων και ποτών. Στην πλειονότητα τους, οι μονάδες του δευτερογενούς τομέα είναι μικρές. Ειδικότερα, υπάρχουν μόνο 40 βιομηχανικά καταστήματα με απασχολούμενους άνω των 20 ατόμων (1991). Η προστιθέμενη του τομέα είναι χαμηλότερη (89%) του εθνικού μέσου όρου.
Aπασχόληση – Ανεργία
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, Ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός της ανέρχεται σε 124.235 άτομα, με ποσοστό εργαζομένων στον πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή τομέα 31,31%-22,43%-46,25% αντίστοιχα. Το ποσοστό της ανεργίας είναι 10,54%. Ο πρωτογενής τομέας συμβάλει κατά 52,90% στο ΑΕΠ, ο δευτερογενής κατά 24,10% και ο τριτογενής κατά 23%.
Θέση - Υποδομές
Σε ό,τι αφορά τον τριτογενή τομέα, και ειδικότερα τις θαλάσσιες και εναέριες μεταφορές, η Ήπειρος βρίσκεται σε στρατηγική θέση ως προς τη Δυτική Ευρώπη, η οποία θα αξιοποιηθεί με το λιμάνι της Ηγουμενίτσας και θα αποκτήσει ρόλο πύλης της Ελλάδας προς τη Δυτική Ευρώπη. Στην Περιφέρεια υπάρχει ένας αερολιμένας στο Νομό Ιωαννίνων.
Δραστική παρέμβαση για την άρση της απομόνωσης της Περιφέρειας από την υπόλοιπη Ελλάδα αποτελεί το έργο της Εγνατίας οδού, που εκτελείται σε συνδυασμό με το έργο του Δυτικού Άξονα και τη σύνδεση Ρίου – Αντιρρίου, των οποίων έχει δρομολογηθεί η κατασκευή, καθώς και με τη ζεύξη Ακτίου – Πρέβεζας, η οποία βρίσκεται στο στάδιο της ολοκλήρωσης και αναμένεται να έχει καθοριστική σημασία επίδραση στην ανάπτυξη της Περιφέρειας.
Όσον αφορά το σύνολο των Ερευνητικών Κέντρων και Ινστιτούτων της Περιφέρειας, διαθέτει περίπου το 4,4% του συνόλου των Ερευνητικών Ιδρυμάτων της χώρας (1993), κατατασσόμενη στην 7η θέση μεταξύ των ελληνικών περιφερειών. Το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, με την ερευνητική δραστηριότητα που ασκεί, μπορεί να αποτελέσει σημαντικό παράγοντα ανάπτυξης στον τομέα της Έρευνας και Τεχνολογίας.
Η Περιφέρεια Ηπείρου διαθέτει εξαιρετικά συγκριτικά πλεονεκτήματα (καθαρές ακτές, θαυμάσια τοπογραφία, αρχαιολογικά μνημεία, εθνικούς δρυμούς, τοπική πολιτιστική παράδοση, παραδοσιακούς οικισμούς –Μέτσοβο, Ζαγοροχώρια- ιστορική παράδοση κ.α) για την ανάδειξη του τουρισμού (εναλλακτικές μορφές) και του πολιτισμού ως κύριων εστιών ανάπτυξης. Η Περιφέρεια απευθύνεται κυρίως στον εσωτερικό τουρισμό, δεν διαθέτει καταλύματα υψηλής ποιότητας σε επαρκή αριθμό και η μέση διάρκεια διαμονής είναι πολύ χαμηλή.
Το 65% του εθνικού οδικού δικτύου (μήκους 740χλμ.) έχει ορεινή χάραξη, ενώ ακόμη υψηλότερο είναι το ποσοστό του επαρχιακού οδικού δικτύου (μήκους 2.240 χλμ.) με ορεινή χάραξη. Σήμερα, η κατάσταση του οδικού δικτύου έχει βελτιωθεί σημαντικά, χωρίς ακόμη να μπορεί να θεωρηθεί ικανοποιητική.
Με την κατασκευή της Εγνατίας οδού, τη ζεύξη Ρίου-Αντιρρίου, την κατασκευή του νέου λιμένα στην Ηγουμενίτσα και τη ζεύξη του Ακτίου με την Πρέβεζα, τα έργα που ενισχύουν το Δυτικό Άξονα, η Ήπειρος αναδεικνύεται σε βασικό κόμβο των Διευρωπαϊκών Δικτύων στην Ανατολική και Δυτική Μεσόγειο.
Οι αεροπορικές μεταφορές εξυπηρετούνται κατά κύριο λόγο από το αεροδρόμιο των Ιωαννίνων και κατά δεύτερο από το αεροδρόμιο του Ακτίου. Το πρώτο δεν εξασφαλίζει ασφαλή προσέγγιση με όλες τις καιρικές συνθήκες, ενώ το δεύτερο εξυπηρετεί μικρό αριθμό πολιτικών πτήσεων και, λόγω θέσης, δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες της Περιφέρειας.
Τα σημαντικότερα λιμάνια της Περιφέρειας είναι πρωταρχικός της Ηγουμενίτσας και δευτερευόντως της Πρέβεζας, οι υποδομές των οποίων, όμως, πρέπει να ενισχυθούν σημαντικά.
Στον τομέα των τηλεπικοινωνιών, η Περιφέρεια Ηπείρου υστερεί ιδιαίτερα και βρίσκεται στη δυσμενέστερη θέση σε σύγκριση με τις υπόλοιπες περιφέρειες της χώρας. Η θέση αυτή μπορεί να βελτιωθεί με την ολοκλήρωση του τρέχοντος επενδυτικού προγράμματος του ΟΤΕ.
Όσον αφορά τον τομέα της ενέργειας, η Ήπειρος, με τους υδροηλεκτρικούς σταθμούς που λειτουργούν και που κατασκευάζονται, εξελίσσεται σε κέντρο υπέρ τοπικής σημασίας. Παράλληλα, η παροχή φυσικού αερίου από την Ιταλία θα αποτελέσει δεύτερη εναλλακτική πηγή ενέργειας για τη βιομηχανία. Ώθηση στην οικονομική δραστηριότητα θα δώσει η ανάπτυξη του τομέα υδροηλεκτρικής παραγωγής.
Οι βασικές βιομηχανικές υποδομές της Περιφέρειας είναι η ΒΙ.ΠΕ. Ιωαννίνων και η ΒΙ.ΠΕ. Πρέβεζας.
Η γεωμορφολογία της χαρακτηρίζεται από το ορεινό ανάγλυφο και την αφθονία των επιφανειακών υδάτων. Αποτέλεσμα είναι το πλούσιο φυσικό περιβάλλον, με άφθονα δάση, μοναδική χλωρίδα και πανίδα και σπάνια φυσική ομορφιά.
Διαθέτει εθνικούς δρυμούς και υδροβιότοπους ενώ το υπέδαφος είναι πλούσιο σε μη μεταλλικά ορυκτά.΄Εχει εκτεταμένα παράλια και στους τρεις νομούς που βρέχονται από τη θάλασσα του Ιονίου Πελάγους και του Αμβρακικού κόλπου.
Η Περιφέρεια έχει μεγάλο ποσοστό ορεινών εκτάσεων που καλύπτουν το 77% της συνολικής έκτασής της. Από το σύνολο των δήμων και κοινοτήτων (566) που υπάρχουν στην Περιφέρεια Ηπείρου, το 66,6% ανήκει σε ορεινές περιοχές (377), ενώ το 33,4% του πληθυσμού κατοικεί σε ορεινές περιοχές.
Υπάρχουν τέσσερις βασικές ζώνες στην Περιφέρεια:
α) η παράκτια ζώνη των νομών Πρεβέζης και Θεσπρωτίας, η οποία χαρακτηρίζεται από την τουριστική ανάπτυξη, τις θαλάσσιες μεταφορές και τη αλιεία, και συγκεντρώνει σημαντικές αναπτυξιακές δυνατότητες,
β) η ζώνη των ορεινών όγκων που εκτείνεται κατά μήκος του ανατολικού ορίου της Περιφέρειας στους νομούς Ιωαννίνων (Ζαγόρι, Μέτσοβο, Κόνιτσα, βόρεια Τζουμέρκα) και Άρτης (κεντρικά και νότια Τζουμέρκα) και παρουσιάζει δυνατότητες τουριστικής ανάπτυξης, βάσει των συγκριτικών πλεονεκτημάτων που διαθέτει (παραδοσιακοί οικισμοί, ιστορική – πολιτιστική κληρονομιά, περιοχές φυσικού κάλλους),
γ) η ζώνη γεωργικής γης με δυνατότητα υψηλής απόδοσης, η οποία περιλαμβάνει το νοτιοδυτικό τμήμα της Περιφέρειας (τμήματα των νομών Πρέβεζας και Άρτας) και στην οποία συγκεντρώνεται το μεγαλύτερο μέρος των αρδευτικών έργων και
δ) η ευρύτερη ζώνη των ορεινών και ημιορεινών περιοχών. Η τελευταία αυτή ζώνη, που είναι και η πλέον εκτεταμένη, παρουσιάζει περιορισμένες αναπτυξιακές δυνατότητες, λόγω της ορεινότητας του εδάφους και της γεωγραφικής απομόνωσης. Οι μόνες πεδινές εκτάσεις είναι των νομών Άρτης και Πρεβέζης, καθώς και οι κοιλάδες των ποταμών Αχέροντα και Θύαμη. Οι κυριότεροι ποταμοί είναι ο Αώος, ο Θύαμις, ο Αχέροντας, ο Λούρος και ο Άραχθος, και σημαντικότερη λίμνη αυτή των Ιωαννίνων.
Η Ήπειρος διαθέτει πολλά μνημεία όλων των ιστορικών περιόδων (αρχαίο θέατρο Δωδώνης, αρχαία Νικόπολις, βυζαντινές εκκλησίες και μοναστήρια, παραδοσιακοί οικισμοί, πέτρινα γεφύρια κ.α).
Ο τομέας της υγείας και της παιδείας αποτελούν δύο από τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα (Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο, 5 Γενικά Νοσοκομεία, Κέντρα υγείας, Πανεπιστήμιο, 4 ΤΕΙ).
Στην Περιφέρεια υπάρχει σημαντικός αριθμός ευαίσθητων ή/ και προστατευόμενων περιοχών, στις οποίες περιλαμβάνονται δύο εθνικοί δρυμοί, μια περιοχή RAMSAR, είκοσι δύο περιοχές υποψήφιες για ένταξη στο υπό κατάρτιση Πανευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών NATURA 2000, ένα μνημείο φύσης, δύο προστατευόμενα τοπία (αισθητικά δάση) και 30 περιοχές CORINE.
Δημογραφικά στοιχεία
Ο πληθυσμός της Περιφέρειας Ηπείρου ανέρχεται σε 336.392 κατοίκους και αντιστοιχεί στο 3,54% του συνολικού πληθυσμού της χώρας.
Πληθυσμός: 336.392
Αριθμός Δήμων: 57
Αριθμός Κοινοτήτων: 19
Η Περιφέρεια Ηπείρου είναι από τις πλέον αραιοκατοικημένες, με πυκνότητα πληθυσμού 40,5 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, έναντι 79,7 της χώρας. Ο αστικός πληθυσμός ανέρχεται σε 31% του συνολικού (1991) και παρουσιάζει αυξητικές τάσεις. Ο αγροτικός πληθυσμός είναι μειούμενος σε σχέση με το 1981 και ανέρχεται σε 59% του συνολικού, ενώ ο ημιαστικός πληθυσμός παρουσιάζει μικρή άνοδο και ανέρχεται σε 10%.
Στατιστικά στοιχεία
Η Περιφέρεια Ηπείρου συγκεντρώνει ποσοστό 3,2% του πληθυσμού και παράγει 2,7% του ακ. εγχώριου προϊόντος της χώρας. Μεταξύ των απογραφών 1991 και 2001 ο πληθυσμός της αυξήθηκε 3,7%, αύξηση χαμηλότερη από του συνόλου της χώρας (6,6%). Στην Περιφέρεια παράγεται το 4,5% της αγροτικής παραγωγής της χώρας, 1,3% της % της μεταποιητικής παραγωγής και 2,6% των υπηρεσιών. Με κατά κεφαλή προϊόν 3,4 εκατ. δρχ. το 2001, προτελευταία στην κατάταξη των περιφερειών με 84% του μέσου όρου της Ελλάδας, η σχετική της θέση ως προς το μέσο της χώρας σε διάστημα μιας 10ετίας βελτιώθηκε (79% το 1991).
Με το κατά κεφαλή προϊόν της Ελλάδας να αντιστοιχεί στο 67% του μέσου της ΕΕ το 1999, κατατάσσεται μαζί με τη Δυτική Ελλάδα, την Πελοπόννησο, τις Πορτογαλικές Αζόρες, τις υπερπόντιες περιοχές της Γαλλίας και την Ισπανική Εξτρεμαδούρα, στις φτωχότερες περιφέρειες της ΕΕ, με προϊόν ανά κάτοικο ίσο με 56% του μέσου της ΕΕ.
Η ανεργία στην Περιφέρεια μειώθηκε κατά 3 μονάδες το 2ο 3μηνο του 2000 (σε σχέση με 1999) στο 10,6% του εργατικού δυναμικού, με 11,1% για το σύνολο της Ελλάδας. Σύμφωνα με την Eurostat το εργατικό δυναμικό της περιφέρειας προβλέπεται να αυξηθεί κατά 8,6% την περίοδο 2000-2010, αύξηση σχεδόν διπλάσια από την προβλεπόμενη για την Ελλάδα ως σύνολο (4,3%). Οι εγγραφές καινούργιων επιβατικών Ι.Χ. στην περιφέρεια το 2000 αντιστοιχούσαν σε 2,5% των συνολικών.
Στην 5ετία 1995-1999 δόθηκαν 98 άδειες λειτουργίας νέων βιομηχανιών, μόνο 2,4% του συνόλου Ελλάδας. Στις επιχειρήσεις που έχουν την έδρα τους στην περιοχή αναλογεί μόνο το 0,9% του κύκλου εργασιών των μεταποιητικών και κατασκευαστικών μονάδων της χώρας και 3% των εμπορικών. Της αναλογεί 3% των καλλιεργούμενων εκτάσεων στη χώρα (στοιχεία 2000), 20% της συνολικής παραγωγής εσπεριδοειδών και 16% της παραγωγής τυριού (2η παραγωγός Περιφέρεια της χώρας και στα δύο προιόντα) και 11% της παραγωγής κρέατος (3η στη χώρα).
- Μόνιμος πληθυσμός κατά φύλο και ομάδες ηλικιών (δεδομένα της ΕΣΥΕ - http://www.statistics.gr)
Παραγωγή (τομείς – προϊόντα)
Η αγροτική οικονομία της Περιφέρειας εξειδικεύεται στην κτηνοτροφία, όπου η αιγοπροβατοτροφία κατέχουν εξέχουσα θέση στο σύνολο της εγχώριας παραγωγής και αποτελούν τη βάση σημαντικής μερίδας του δευτερογενούς τομέα (κλάδος τροφίμων). Επίσης, άλλες σημαντικές δραστηριότητες είναι τα εσπεριδοειδή και τα κτηνοτροφικά φυτά.
Στον τομέα της μεταποίησης, οι κλάδοι με τη μεγαλύτερη συμμετοχή είναι αυτοί των τροφίμων και ποτών. Στην πλειονότητα τους, οι μονάδες του δευτερογενούς τομέα είναι μικρές. Ειδικότερα, υπάρχουν μόνο 40 βιομηχανικά καταστήματα με απασχολούμενους άνω των 20 ατόμων (1991). Η προστιθέμενη του τομέα είναι χαμηλότερη (89%) του εθνικού μέσου όρου.
Aπασχόληση – Ανεργία
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, Ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός της ανέρχεται σε 124.235 άτομα, με ποσοστό εργαζομένων στον πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή τομέα 31,31%-22,43%-46,25% αντίστοιχα. Το ποσοστό της ανεργίας είναι 10,54%. Ο πρωτογενής τομέας συμβάλει κατά 52,90% στο ΑΕΠ, ο δευτερογενής κατά 24,10% και ο τριτογενής κατά 23%.
Θέση - Υποδομές
Σε ό,τι αφορά τον τριτογενή τομέα, και ειδικότερα τις θαλάσσιες και εναέριες μεταφορές, η Ήπειρος βρίσκεται σε στρατηγική θέση ως προς τη Δυτική Ευρώπη, η οποία θα αξιοποιηθεί με το λιμάνι της Ηγουμενίτσας και θα αποκτήσει ρόλο πύλης της Ελλάδας προς τη Δυτική Ευρώπη. Στην Περιφέρεια υπάρχει ένας αερολιμένας στο Νομό Ιωαννίνων.
Δραστική παρέμβαση για την άρση της απομόνωσης της Περιφέρειας από την υπόλοιπη Ελλάδα αποτελεί το έργο της Εγνατίας οδού, που εκτελείται σε συνδυασμό με το έργο του Δυτικού Άξονα και τη σύνδεση Ρίου – Αντιρρίου, των οποίων έχει δρομολογηθεί η κατασκευή, καθώς και με τη ζεύξη Ακτίου – Πρέβεζας, η οποία βρίσκεται στο στάδιο της ολοκλήρωσης και αναμένεται να έχει καθοριστική σημασία επίδραση στην ανάπτυξη της Περιφέρειας.
Όσον αφορά το σύνολο των Ερευνητικών Κέντρων και Ινστιτούτων της Περιφέρειας, διαθέτει περίπου το 4,4% του συνόλου των Ερευνητικών Ιδρυμάτων της χώρας (1993), κατατασσόμενη στην 7η θέση μεταξύ των ελληνικών περιφερειών. Το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, με την ερευνητική δραστηριότητα που ασκεί, μπορεί να αποτελέσει σημαντικό παράγοντα ανάπτυξης στον τομέα της Έρευνας και Τεχνολογίας.
Η Περιφέρεια Ηπείρου διαθέτει εξαιρετικά συγκριτικά πλεονεκτήματα (καθαρές ακτές, θαυμάσια τοπογραφία, αρχαιολογικά μνημεία, εθνικούς δρυμούς, τοπική πολιτιστική παράδοση, παραδοσιακούς οικισμούς –Μέτσοβο, Ζαγοροχώρια- ιστορική παράδοση κ.α) για την ανάδειξη του τουρισμού (εναλλακτικές μορφές) και του πολιτισμού ως κύριων εστιών ανάπτυξης. Η Περιφέρεια απευθύνεται κυρίως στον εσωτερικό τουρισμό, δεν διαθέτει καταλύματα υψηλής ποιότητας σε επαρκή αριθμό και η μέση διάρκεια διαμονής είναι πολύ χαμηλή.
Το 65% του εθνικού οδικού δικτύου (μήκους 740χλμ.) έχει ορεινή χάραξη, ενώ ακόμη υψηλότερο είναι το ποσοστό του επαρχιακού οδικού δικτύου (μήκους 2.240 χλμ.) με ορεινή χάραξη. Σήμερα, η κατάσταση του οδικού δικτύου έχει βελτιωθεί σημαντικά, χωρίς ακόμη να μπορεί να θεωρηθεί ικανοποιητική.
Με την κατασκευή της Εγνατίας οδού, τη ζεύξη Ρίου-Αντιρρίου, την κατασκευή του νέου λιμένα στην Ηγουμενίτσα και τη ζεύξη του Ακτίου με την Πρέβεζα, τα έργα που ενισχύουν το Δυτικό Άξονα, η Ήπειρος αναδεικνύεται σε βασικό κόμβο των Διευρωπαϊκών Δικτύων στην Ανατολική και Δυτική Μεσόγειο.
Οι αεροπορικές μεταφορές εξυπηρετούνται κατά κύριο λόγο από το αεροδρόμιο των Ιωαννίνων και κατά δεύτερο από το αεροδρόμιο του Ακτίου. Το πρώτο δεν εξασφαλίζει ασφαλή προσέγγιση με όλες τις καιρικές συνθήκες, ενώ το δεύτερο εξυπηρετεί μικρό αριθμό πολιτικών πτήσεων και, λόγω θέσης, δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες της Περιφέρειας.
Τα σημαντικότερα λιμάνια της Περιφέρειας είναι πρωταρχικός της Ηγουμενίτσας και δευτερευόντως της Πρέβεζας, οι υποδομές των οποίων, όμως, πρέπει να ενισχυθούν σημαντικά.
Στον τομέα των τηλεπικοινωνιών, η Περιφέρεια Ηπείρου υστερεί ιδιαίτερα και βρίσκεται στη δυσμενέστερη θέση σε σύγκριση με τις υπόλοιπες περιφέρειες της χώρας. Η θέση αυτή μπορεί να βελτιωθεί με την ολοκλήρωση του τρέχοντος επενδυτικού προγράμματος του ΟΤΕ.
Όσον αφορά τον τομέα της ενέργειας, η Ήπειρος, με τους υδροηλεκτρικούς σταθμούς που λειτουργούν και που κατασκευάζονται, εξελίσσεται σε κέντρο υπέρ τοπικής σημασίας. Παράλληλα, η παροχή φυσικού αερίου από την Ιταλία θα αποτελέσει δεύτερη εναλλακτική πηγή ενέργειας για τη βιομηχανία. Ώθηση στην οικονομική δραστηριότητα θα δώσει η ανάπτυξη του τομέα υδροηλεκτρικής παραγωγής.
Οι βασικές βιομηχανικές υποδομές της Περιφέρειας είναι η ΒΙ.ΠΕ. Ιωαννίνων και η ΒΙ.ΠΕ. Πρέβεζας.